Cafes Scientifiques

28 Απριλίου, 2014 ΕΝΟΤΗΤΕΣ


Γυναίκες, άνδρες και ψυχική υγεία
Τετάρτη 30 Απριλίου, 20:00, Αίθουσα Θ1

Θα συζητηθούν κλινικά και ερευνητικά δεδομένα σχετικά με το ρόλο του φύλου ως παράγοντα διαφοροποίησης της εμφάνισης ψυχικών ασθενειών, αλλά και της απάντησης στη θεραπεία. Για παράδειγμα, οι γυναίκες είναι πιο ευάλωτες σε ψυχικές διαταραχές όπως η κατάθλιψη και οι αγχώδεις διαταραχές, ενώ οι άνδρες είναι πιο επιρρεπείς στον αλκοολισμό.

Χριστίνα Δάλλα, Επίκουρη Καθηγήτρια Ψυχοφαρμακολογίας
Νικόλαος Κόκρας, Ψυχίατρος, Ψυχοφαρμακολόγος
Αλεξία Πολλυσίδη, Ψυχοφαρμακολόγος
Βασίλης Καφετζόπουλος, Ιατρός, Υποψήφιος Διδάκτωρ
Θεόδωρος Μαυρίδης, Ιατρός, Υποψήφιος Διδάκτωρ

Κουνούπι, αυτός ο μπελαλίδικος συγκάτοικος
Πέμπτη 1 Μαΐου, 17:00, Αίθουσα Θ1

Κουνούπι. Ένας τόσο μικροσκοπικός οργανισμός που όμως έχει προκαλέσει και ακόμα προκαλεί σημαντικά προβλήματα στον άνθρωπο. Όμως, γιατί θέλει το αίμα μας και πάντα καταφέρνει να μας εντοπίζει; Είναι δυνατόν η διατροφή και η σωματική άσκηση να επηρεάζει την προτίμηση των κουνουπιών μεταξύ διαφορετικών ανθρώπων; Είναι δυνατόν να μπορεί να ταξιδεύει από τη μία ήπειρο στην άλλη; Μερικές από τις πολλές ερωτήσεις που αφορούν έναν τόσο μικροσκοπικό οργανισμό. Μία μικροσκοπική τέλεια μηχανή που θα την ζήλευαν πολλοί επαγγελματίες. Κουνούπι. Και μόνο με τη σκέψη του νομίζετε ότι ακούτε και τον ήχο του.

Αντώνιος Μιχαηλάκης, Ερευνητής, Μπενάκειο Φυτοπαθολογικό Ινστιτούτο

Powered by Screenshot 2014-04-30 14.06.00

Υψηλή τεχνολογία Made in Greece? Μα φυσικά!
Πέμπτη 1η Μαΐου, 18:00, Αίθουσα Θ1

Έχετε σκεφτεί ποτέ ποιο είναι το βασικό εργαλείο της ανθρωπότητας για να αναπτύξει τις νέες τεχνολογίες; Η απάντηση είναι: Τα Προηγμένα Υλικά! Η Επιστήμη των Υλικών βρίσκεται αδιαμφισβήτητα στη βάση της τεχνολογίας, καθώς βρίσκεται πίσω από τα λιλιπούτεια κυκλώματα που κάνουν πολυλειτουργικό ένα κινητό τηλέφωνο, τους σκληρούς δίσκους στον υπολογιστή σας, μέχρι τα βιοτσίπ και τα στοχευμένα φάρμακα που υπόσχονται έγκαιρη διάγνωση και θεραπεία με ελάχιστες παρενέργειες. Η επιστήμη των υλικών είναι ένα πεδίο που αξίζει να ανακαλύψετε! Η οικονομική ανάπτυξη μέσω της τεχνολογικής καινοτομίας είναι εδώ για όλους, αρκεί να την επιδιώξουμε.

Κωνσταντίνος Γιαννακόπουλος, Ινστιτούτο Νανοεπιστήμης και Νανοτεχνολογίας, ΕΚΕΦΕ «Δημόκριτος»

Powered by Screenshot 2014-04-30 14.06.00

Τα Μαθηματικά στην καθημερινότητά μας
Πέμπτη 1 Μαΐου, 19:00, Αίθουσα Θ1

Μπορούν μήπως τα μαθηματικά να προβλέψουν αν ένα ζευγάρι θα χωρίσει; Θα μπορούσαν ο Ρωμαίος και η Ιουλιέττα να έχουν διαφορετική κατάληξη;
Ποιά σχέση έχουν τα Μαθηματικά με τις διαδικτυακές γνωριμίες;
Ποιές είναι οι πιθανότητες σου να «ρίξεις» κάποια;
Ποιό είναι το κλειδί της ομορφιάς; Τί γνώριζε ο Λεονάρντο Ντα Βίντσι όταν έφτιαχνε την Τζοκόντα;
Πόσο γρήγορα διαδίδεται ένα κουτσομπολιό;
Τα μαθηματικά είναι παντού γύρω μας, μερικές φορές κρυμμένα πολύ καλά! Ελάτε να τα ανακαλύψουμε μέσα από ωραίες εικόνες, βιντεάκια και χαλαρή συζήτηση!

Δρ. Κατερίνα Καουρή, μαθηματικός, Επίκουρη Kαθηγήτρια, Intercollege Κύπρος

Ανδρική υπογονιμότητα
Πέμπτη 1 Μαΐου, 20:00, Αίθουσα Θ1

Κατά τις τελευταίες δεκαετίες, η ανθρώπινη αναπαραγωγή έχει καταστεί δυσκολότερη απ’ ότι στο παρελθόν, με δείκτη τα υψηλά ποσοστά υπογεννητικότητας που εμφανίζονται στις χώρες του δυτικού κόσμου. Ένα μεγάλο μέρος του προβλήματος σχετίζεται αιτιολογικά με την ανδρική υπογονιμότητα, δηλαδή την αδυναμία τεκνοποίησης λόγω διαταραχής στο ανδρικό σπέρμα. Η ευαισθητοποίηση του κοινού απέναντι στο θέμα της ανδρικής υπογονιμότητας είναι σημαντική, δεδομένου ότι η πρόληψη και η έγκαιρη αντιμετώπισή της βελτιώνει την ποιότητα ζωής των ζευγαριών αναπαραγωγικής ηλικίας και συμβάλει στην επίλυση του ευρύτερου προβλήματος της υπογεννητικότητας.

Ευαγγελινή Ευγενή, Εργαστήριο Σπερματολογίας «Γ. Λυμπερόπουλος», Τράπεζα Σπέρματος «Κρυογονία»

Ελληνική Τράπεζα Ομφαλοπλακουντιακού Αίματος-Το Σήμερα και το Αύριο
Παρασκευή 2 Μαΐου, 16:00, Αίθουσα Θ1

Το καφενείο θα έχει θέμα την ανάδειξη του κοινωνικού ρόλου και σκοπού της εθελοντικής συμμετοχής και δωρεάς Ομφαλοπλακουντιακού Αίματος και την ανιδιοτελή προσφορά ζωής σε οποιοδήποτε παιδί ή ενήλικα το έχει ανάγκη. Παράλληλα, θα διερευνηθούν οι δυνατότητες των κυττάρων που προέρχονται από το Ομφαλοπλακουντιακό αίμα και η εφαρμογή τους σε εξελιγμένες κυτταρικές θεραπείες, καθώς και στην ανάπτυξη βιολογικών υποκατάστατων προς μεταμόσχευση με σκοπό την αντικατάσταση, την επισκευή ή τη διατήρηση λειτουργίας ιστών και οργάνων.

Στάθης Μιχαλόπουλος, Υπεύθυνος Ποιοτικού Ελέγχου, Ίδρυμα Ιατροβιολογικών Ερευνών Ακαδημίας Αθηνών-Ελληνική Τράπεζα Ομφαλοπλακουντιακού Αίματος

Πως σχεδιάζονται τα φάρμακα;
Παρασκευή 2 Μαΐου, 18:00, Αίθουσα Θ1

Η ομιλία έχει θέμα το πώς επιτελείται ο σχεδιασμός φαρμάκων για μία ασθένεια – από την ανακάλυψη του αιτίου που προκαλεί την ασθένεια (π.χ. μια μεταλλαγμένη πρωτεΐνη), εξειδικευμένες τεχνικές για το σχεδιασμό μικρών χημικών μορίων που αποτελούν τα φάρμακα, μέχρι και τις κλινικές δοκιμές. Επίσης θα συζητήσουμε τις προοπτικές και εξελίξεις στην εξατομικευμένη θεραπεία, το πώς δηλαδή με εξέταση DNA μπορεί ο κάθε ασθενής να λαμβάνει ένα φάρμακο που είναι ειδικά κατάλληλο για εκείνον.

Ζωή Κούρνια, Ερευνήτρια Δ’, Ίδρυμα Ιατροβιολογικών Ερευνών της Ακαδημίας Αθηνών

Κι όμως… ο εγκέφαλος αναγεννάται
Παρασκευή 2 Μαΐου, 19:00, Αίθουσα Θ1

Ο ανθρώπινος εγκέφαλος είναι η πιο περίπλοκη ζωντανή δομή στο γνωστό σύμπαν. Δηλαδή μέσα στο κεφάλι μας έχουμε ένα γιγαντιαίο κουβάρι από πολύ λεπτά, αλλά μακριά καλώδια, χάρις στο οποίο αντιλαμβανόμαστε, ενεργούμε, αισθανόμαστε, μαθαίνουμε και θυμόμαστε. Όταν όμως κάτι πάει στραβά μέσα στο κουβάρι, τότε πολλές ασθένειες εμφανίζονται με δραματικές συνέπειες για τον ασθενή και την κοινωνία μας. Σήμερα, πιστεύουμε ότι μπορούν να δημιουργηθούν νέοι νευρώνες στον ενήλικο εγκέφαλο, οι οποίοι φτιάχνονται από βλαστικά κύτταρα που εντοπίζονται σε συγκεκριμένες περιοχές του εγκεφάλου. Ποια όμως είναι η λειτουργία των νέων νευρώνων; Πως δημιουργούνται και ανανεώνονται; Πως θα μπορέσουμε να ενεργοποιήσουμε αυτό το δυναμικό σε τραυματισμούς του εγκεφάλου και νευροεκφυλιστικές νόσους;

Παναγιώτης Πολίτης, Ερευνητής, Ίδρυμα Ιατροβιολογικών Ερευνών της Ακαδημίας Αθηνών

Powered by Screenshot 2014-04-30 14.06.00

Φυσικές καταστροφές στον Ελλαδικό χώρο
Παρασκευή, 2 Μαΐου, 20:00, Αίθουσα Θ1

Οι φυσικοί κίνδυνοι αποτελούν αναπόσπαστο μέρος της εξέλιξης του πλανήτη στον γεωλογικό χρόνο, ενώ ο σεισμικός κίνδυνος με τα συνοδά του φαινόμενα (τσουνάμι, κατολισθήσεις κ.α.) αποτελεί τον κυριότερο κίνδυνο στην χώρα μας. Η Ελλάδα είναι η πλέον σεισμογενής χώρα της Ευρώπης στην οποία εκλύεται σχεδόν το 50% της σεισμικής ενέργειας της Ευρώπης. Ο Ελληνικός χώρος αποτελεί ένα παγκόσμιας σημασίας φυσικό εργαστήριο για την μελέτη των γεωλογικών διεργασιών. Ποια η σχέση σεισμών και ρηγμάτων; Που βρίσκονται; Πως τα ξεχωρίζουμε και κάθε πότε δραστηριοποιούνται; Πως τα μελετάμε, ποιες οι επιπτώσεις τους αλλά και ποια τα ενδεχόμενα έμμεσα οφέλη τους;

Γιάννης Παπανικολάου, Επίκουρος Καθηγητής, Γεωπονικό Πανεπιστήμιο Αθηνών

Powered by Screenshot 2014-04-30 14.06.00

Ατμοσφαιρική ρύπανση: Νέες προκλήσεις και κατευθύνσεις
Σάββατο 3 Μαΐου, 17:00, Αίθουσα Θ1

Η ατμοσφαιρική ρύπανση εξακολουθεί να αποτελεί ένα από τα κύρια περιβαλλοντικά προβλήματα στα μεγάλα αστικά κέντρα της Ευρώπης, της Αμερικής και της Ασίας. Η οικονομική κρίση στην χώρα μας την ξαναέφερε στο προσκήνιο με τα επεισόδια αιθαλομίχλης τις κρύες χειμωνιάτικες νύχτες και τους επακόλουθους φόβους για σοβαρές επιπτώσεις στην δημόσια υγεία. Τελικά ποιοί είναι οι ρύποι που απειλούν την υγεία μας και με ποιό τρόπο; Γνωρίζουμε όλοι την ευθύνη των ανθρωπογενών δραστηριοτήτων; Πόσο μεγάλο ρόλο παίζουν οι φυσικές πηγές στην επιβάρυνση της ατμόσφαιρας;

Λίλα Διαπούλη, ΕΚΕΦΕ Δημόκριτος

Powered by Screenshot 2014-04-30 14.06.00

Μνήμη, μάθηση και πλαστικότητα του εγκεφάλου
Σάββατο 3 Μαΐου, 18:00, Αίθουσα Θ1

Η έννοια της πλαστικότητας του εγκεφάλου αφορά την ιδιότητά του να αλλάζει, λειτουργικά αλλά και δομικά, ως αποτέλεσμα της εμπειρίας και της μάθησης. Αυτό άλλωστε είναι και ένα από τα γνωρίσματα που διαφοροποιούν τον εγκέφαλο από παραδοσιακές ‘μηχανές’. Αλλά τί είναι η πλαστικότητα, τί αλλάζει στον εγκέφαλο και πώς αυτό επηρεάζει την ικανότητά μας να μαθαίνουμε και να θυμόμαστε? Είναι όλοι οι εγκέφαλοι εξ ίσου ‘εύπλαστοι? Μπορούμε μέσα από την εμπειρία και τη μάθηση να «ξεπεράσουμε» τυχόν περιορισμούς που θέτουν τα γονίδιά μας? Είναι ίδιοι οι εγκεφαλικοί μηχανισμοί μνήμης-μάθησης σε ανθρώπους και ζώα, ακόμα και ασπόνδυλα? Οι 3 ομιλητές της εκδήλωσης θα αναφερθούν σε αυτά τα θέματα και θα συζητήσουν με το κοινό.

Ειρήνη Σκαλιόρα, Εντεταλμένη Ερευνήτρια, Ίδρυμα Ιατροβιολογικών Ερευνών της Ακαδημίας Αθηνών
Ευθύμιος Σκουλάκης, Κύριος Ερευνητής, Ερευνητικό κέντρο Φλέμιγκ
Αθανάσιος Πρωτόπαπας, Αναπληρωτής Καθηγητής, Πανεπιστήμιο Αθηνών

Μουσική και ζωγραφική στο Διάστημα: Από τα ηλεκτρομαγνητικά κύματα στο πολικό σέλας
Σάββατο 3 Μαΐου, 19:00, Αίθουσα Θ1

Ένα «δοξάρι» που εκτοξεύεται από ένα κυκλοθυμικό αστέρι που μας είναι γνωστό ως Ήλιος, είναι το αόρατο χέρι που δημιουργεί τη διαστημική μουσική – μια ποικιλία ηλεκτρομαγνητικών κυμάτων που όταν τις συχνότητές τους τις μεταγράψουμε στο ακουστικό φάσμα, έχουμε τιτιβίσματα, σφυρίγματα και τριξίματα. Παράξενοι, απόκοσμοι «ήχοι» που εκτοξεύουν ηλεκτρόνια στην ατμόσφαιρα της Γης (όπως η χορδή του τόξου εκτοξεύει τα βέλη), δημιουργώντας το εξίσου απόκοσμο πολικό σέλας – μια μαγευτική ζωγραφική στον νυχτερινό ουρανό της Σκανδιναβίας, του Καναδά και ενίοτε και της Ελλάδας.

Ιωάννης Δαγκλής, Καθηγητής, Πανεπιστήμιο Αθηνών

Powered by Screenshot 2014-04-30 14.06.00

Μια ιστορία για τον Αριστοτέλη και τα έξυπνα ζώα
Κυριακή 4 Μαΐου, 16:00, Αίθουσα Θ1

Εκτός από τα ψυγεία, τις διατροφικές μας συνήθειες και τον ιό της γρίπης, καθημερινότητα είναι οι εκατοντάδες συλλογισμοί που προκύπτουν από τις παρατηρήσεις και τα ερεθίσματα που λαμβάνουμε από το περιβάλλον. Ένα ερώτημα που σίγουρα μας έχει απασχολήσει συνειδητά ή ασυνείδητα είναι σε τι διαφέρουμε από τα ζώα. Η απάντηση, αν και μοιάζει προφανής, στην πραγματικότητα είναι δύσκολη και πολύπλοκη. H ανάλυση του Αριστοτέλη για τη «λογική» φύση των ζώντων οργανισμών αποτελεί την πρώτη συστηματική προσπάθεια στην ιστορία της επιστήμης να απαντηθεί το ερώτημα αυτό.

Χρήστος Πεχλιβανίδης, Μεταδιδακτορικός ερευνητής, Ευρωπαϊκό ερευνητικό πρόγραμμα ΘΑΛΗΣ, Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης

Πράσινη Χημεία
Κυριακή 4 Μαΐου, 18:00, Αίθουσα Θ1

H βελτίωση της ποιότητας της ζωής του ανθρώπου προϋποθέτει την δημιουργία και χρήση “υλικών” και “φαρμάκων” που δεν παρέχονται αμιγώς από τη φύση. H χημεία έχει πρωταγωνιστικό ρόλο σε αυτό. Με δεδομένα όμως τα προβλήματα που αντιμετωπίζει σήμερα ο πλανήτης εξαιτίας της απεριόριστης και χωρίς μέτρο ανάπτυξης, η τεχνολογία καλείται να συμβάλλει στην περιβαλλοντική βελτίωση μέσα από “καθαρότερες” διαδικασίες προκειμένου να εξασφαλίσει μια πιο οικολογική προσέγγιση στη βιομηχανική παραγωγή. Η πράσινη χημεία καλείται να δώσει τη λύση για την βιωσιμότητα του πλανήτη.

Δρ. Ιωάννης Δ. Κώστας, Διευθυντής Ερευνών, Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών