Svante Pääbo: Ο Νεάντερταλ μέσα μας

Έχουμε χρησιμοποιήσει διάφορες μεθόδους προκειμένου να μελετήσουμε τα μικρά μέρη του DNA που μερικές φορές μπορούν να βρεθούν σε αρχαία οστά εξαφανισμένων στην εποχή μας οργανισμών. Πιο συγκεκριμένα, έχουμε επικεντρωθεί στην ανακατασκευή ακολουθιών του DNA του Νεάντερταλ, του κοντινότερου – εξαφανισμένου σήμερα – συγγενή του ανθρώπου και των Ντενίσοβα μιας έως τώρα άγνωστης ομάδας ανθρωποειδών της Ασίας, μακρινών συγγενών των Νεάντερταλ.

Η ανάλυση αυτών των γονιδιωμάτων δείχνουν ότι οι Νεάντερταλ συνέβαλαν σε ποσοστό περίπου 2,0% στα γονιδιώματα των ανθρώπων που σήμερα ζουν εκτός Αφρικής, ενώ ο Ντενίσοβα συνεισέφερε περίπου σε ποσοστό 4,8% στα γονιδιώματα των ανθρώπων που ζουν στην Ωκεανία, καθώς και σε μικρά ποσοστά στα γονιδιώματα ανθρώπων που ζουν σε περιοχές της σημερινής Ασίας. Ο συνδυασμός αυτών των ευρημάτων υποδηλώνει ένα σενάριο «διαρροής» της ανθρώπινης προέλευσης σύμφωνα με το οποίο οι σύγχρονοι ανατομικά άνθρωποι πρωτοεμφανίστηκαν στην Αφρική και δέχτηκαν ροή γονιδίων από την ανάμειξή τους με τους αρχαϊκούς ανθρώπινους πληθυσμούς. Έρευνες που πραγματοποιήθηκαν σε διάφορα εργαστήρια καταδεικνύουν σήμερα ότι αυτές οι γενετικές συνεισφορές έχουν συνέπειες στο ανοσοποιητικό σύστημα, τον μεταβολισμό των λιπιδίων, την προσαρμογή στα μεγάλα υψόμετρα των Ιμαλαϊων, καθώς και στην ευαισθησία του ανθρώπου σε ασθένειες όπως ο διαβήτης.

Τα γονίδια του Νεάντερταλ και του Ντενίσοβα επιτρέπουν επίσης την ταυτοποίηση νέων γονιδιωματικών χαρακτηριστικών που εμφανίστηκαν στο σύγχρονο άνθρωπο από την εποχή της απόκλισής του από τους κοντινότερους, εξαφανισμένους σήμερα, συγγενείς του. Υποθέτουμε ότι μεταξύ αυτών των χαρακτηριστικών μπορεί να συγκαταλέγονται και κάποια τα οποία να επέτρεψαν στον σύγχρονο άνθρωπο να αναπτύξει σύνθετο πολιτισμό, τεχνολογία, αλλά και τέχνη.

Ο Svante Pääbo έχει πρωτοστατήσει στη μελέτη του αρχαίου DNA, ερευνώντας τον καθορισμό των γονιδιωμάτων εξαφανισμένων πλασμάτων, όπως τα μαμούθ, οι γιγάντιοι βραδύποδες και οι Νεάντερταλ . Η ερευνητική του ομάδα αποκωδικοποίησε το γονιδίωμα του Νεάντερταλ και ανακάλυψε τους Ντενίσοβα, μια έως τώρα άγνωστη ομάδα ανθρωποειδών της Ασίας, μακρινών συγγενών των Νεάντερταλ. Μέσα από το έργο του ο Pääbo έχει αποδείξει ότι τα εξαφανισμένα αυτά είδη έχουν συμβάλει στη διαμόρφωση των γονιδίων των σημερινών ανθρώπων και έχει ανοίξει νέους δρόμους στη μελέτη για την προέλευση του ανθρώπου και των γονιδίων του.