Γιατί όχι; Οργανώνουμε τις πληροφορίες σε «group» για να τις συγκρατούμε. Ανατρέχουμε στο «timeline» των παιδικών μας χρόνων όποτε ξυπνούν αναμνήσεις. Αξιοποιούμε «εφαρμογές» όπως τη μνήμη για να θυμόμαστε γενέθλια και γιορτές.
Πόσες φορές χρησιμοποιούμε την έκφραση: «Το μυαλό μας παίζει παιχνίδια» ή «Αυτή τη σκηνή την έχω ξαναζήσει»; Tέτοιες εκφράσεις δείχνουν την προσπάθειά μας να διατυπώσουμε με απλά λόγια τον τρόπο λειτουργίας του εγκεφάλου μας.
Η νευροεπιστήμονας Δρ. Ελένη Κονσολάκη, Λέκτορας 407/80 στο Πανεπιστήμιο της Πελοποννήσου, εξηγεί στο blog του Αthens Science Festival πώς λειτουργεί ο εγκέφαλός μας και γιατί μπορούμε να τον βλέπουμε σαν ένα δίκτυο. Ένα δίκτυο αναμνήσεων, γνώσεων και συναισθημάτων, που επηρεάζουν την προσωπικότητα, τη συμπεριφορά και τις αποφάσεις μας.
Αναμνήσεις. Ένα δίκτυο που μας συνδέει με το παρελθόν.
Στη μνήμη μας καταγράφονται τόσες πολλές πληροφορίες! Νομίζουμε ότι κάτι έχει διαγραφεί, όμως πολλές φορές αυτό το «κάτι» επανέρχεται ολοζώντανο μόλις συνδεθεί με ένα ερέθισμα, όπως για παράδειγμα όταν μια μυρωδιά μας φέρνει στο νου σκηνές από τα παιδικά χρόνια. «Το 1953, το περιστατικό ενός επιληπτικού ασθενούς, στον οποίο αφαιρέθηκε ένα τμήμα του εγκεφάλου, ο ιππόκαμπος, έφερε επανάσταση στην έρευνα για την κατανόηση της λειτουργίας της μνήμης. Μετά την εγχείρηση, ο ασθενής, ενώ θυμόταν παλιά γεγονότα, δεν μπορούσε να ανακαλέσει πρόσφατα επεισόδια», λέει η Δρ. Κονσολάκη αναφερόμενη στην κλινική περίπτωση του ασθενούς που έγινε γνωστός ως H.M..
Μάθηση. Ένα δίκτυο πληροφοριών που συνδέονται για να βγάζουν νόημα.
Δεν υπάρχει συγκεκριμένος τρόπος να δείξεις σε κάποιον πώς να μαθαίνει. Άλλοι γράφουν κάτι για να το θυμούνται, άλλοι το διαβάζουν πολλές φορές ή κρατούν σημειώσεις, άλλοι βρίσκουν κόλπα της σημασιολογικής μνήμης, όπως λέξεις που φτιάχνουν από τα αρχικά άλλων λέξεων. Ο καθένας αναπτύσσει τρόπους, ο οποίοι εξαρτώνται και από την εκπαίδευσή μας, δηλαδή το περιβάλλον, αλλά και από το βιολογικό μας υπόβαθρο. Για παράδειγμα, ακόμη και σε άτομα με νοητικές διαταραχές όπως το σύνδρομο Down, παρά τα ίδια μορφολογικά χαρακτηριστικά (τις ομοιότητες στον φαινότυπο) υπάρχουν σημαντικές διαφορές στον τρόπο λειτουργίας του εγκεφάλου, οι οποίες αναδεικνύονται μέσα από ψυχομετρικά τεστ.
Συναίσθημα. Το προσωπικό μας δίκτυο εμπειριών.
Κοινωνικοί και βιολογικοί παράγοντες διαμορφώνουν τα δίκτυα που είναι υπεύθυνα για συναισθηματικές λειτουργίες κάθε ανθρώπου. Γνωρίζουμε επιστημονικά ότι η αμυγδαλή είναι το τμήμα του εγκεφάλου που σχετίζεται με τα συναισθήματα και επηρεάζει τη λήψη αποφάσεων, σε συνδυασμό με τις ατομικές εμπειρίες. Όμως αυτό που ονομάζουμε «λογική» είναι ένα πλήθος επιμέρους ανώτερων γνωστικών λειτουργιών και γι’ αυτό δεν υπάρχει εξειδικευμένη εγκεφαλική περιοχή «λογικής».
Όσο πιο βαθιά κολυμπάμε στα άγνωστα νερά της νευροεπιστήμης, τόσο καταλαβαίνουμε ότι καθένας μας είναι ένα ξεχωριστό δίκτυο από βιολογικές προδιαγραφές και βιώματα. Σαν τα προφίλ που δημιουργούμε και ενημερώνουμε στο facebook. Κι όπως η σύνδεσή μας στο facebook χρειάζεται το διαδίκτυο και έναν υπολογιστή, έτσι και ο εγκέφαλός μας είναι σαν μια συσκευή στην οποία δημιουργούνται δίκτυα νευρικών κυττάρων. Με τη βοήθεια της τεχνολογίας, η νευροεπιστήμη ρίχνει διαρκώς φως στο δίκτυο του εγκεφάλου μας. Κι όπως λέει με αισιοδοξία η Δρ. Κονσολάκη «τα πάντα βρίσκονται σε εξέλιξη».
ΓΕΩΡΓΙΑ ΚΟΥΜΠΟΥΡΑ
