Νεκτάριος Ταβερναράκης: Που σταματά η επιστήμη, που αρχίζει η επιστημονική φαντασία;

Συχνά συμβαίνει οι επιστημονικές ανακαλύψεις να επικοινωνούνται στο ευρύ κοινό με μάλλον ανακριβή και υπερβάλλοντα τρόπο. Στις περισσότερες περιπτώσεις, αυτό φαίνεται να είναι το αποτέλεσμα ειλικρινούς προσπάθειας να απλοποιηθούν σύνθετες επιστημονικές έννοιες και συμπεράσματα ώστε να γίνουν πιο κατανοητά στους μη ειδικούς, και να δοθεί προσήκουσα προσοχή στις έντονες κι αδιάκοπες προσπάθειες των επιστημόνων. Παρ’ όλα αυτά, το αποτέλεσμα τελικά είναι η ανακριβής απεικόνιση αυτού που έχει επιτευχθεί και η δημιουργία παρερμηνειών για τη σημασία και τις συνέπειες των επιστημονικών ανακαλύψεων. Το φαινόμενο αυτό γίνεται πολύ εντονότερο στην εποχή μας, με την εμφάνιση νέων και ιδιαίτερα αποτελεσματικών μέσων διάδοσης της πληροφορίας, συμπεριλαμβανομένων των κοινωνικών δικτύων και του ιντερνέτ γενικά. Η προφανής συνέπεια της παραπληροφόρησης είναι η διάδοση ανακριβών εντυπώσεων για την επιστημονική πρόοδο που έχει πραγματοποιηθεί και, όπως βέβαια είναι αναμενόμενο, οι αδικαιολόγητες, υπερβολικές προσδοκίες σχετικά με την πραγματική συμβολή της επιστημονικής έρευνας στην αντιμετώπιση των σημαντικών και αναδυόμενων προκλήσεων που αντιμετωπίζουν οι ανθρώπινες κοινωνίες. Η μη ακριβής προβολή και ανάδειξη των επιστημονικών επιτευγμάτων γίνεται τελικά καταστρεπτική για την ίδια την επιστημονική δραστηριότητα, αφού υπονομεύει την αξιοπιστία των ερευνητικών προσπαθειών και την εμπιστοσύνη του κοινού στην επιστήμη, ιδιαίτερα βέβαια όταν διαψεύδονται εξωπραγματικές προσδοκίες που έχουν καλλιεργηθεί. Στην παρουσίαση, θα συζητήσουμε που η σταματά η επιστήμη και πού αρχίζει η επιστημονική φαντασία, εστιάζοντας κυρίως στη σύγχρονη βιοϊατρική έρευνα.

Ο Νεκτάριος Ταβερναράκης είναι Διευθυντής του Ινστιτούτου Μοριακής Βιολογίας και Βιοτεχνολογίας του Ιδρύματος Τεχνολογίας και Έρευνας, και Καθηγητής Μοριακής Βιολογίας Συστημάτων στην Ιατρική Σχολή του Πανεπιστήμιου Κρήτης. Σπούδασε Βιολογία στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο της Θεσσαλονίκης, είναι διδάκτορας του τμήματος Βιολογίας του Πανεπιστημίου Κρήτης και εκπόνησε μεταδιδακτορικές σπουδές στις Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής. Τα ερευνητικά του ενδιαφέροντα εστιάζονται στη μελέτη των μοριακών μηχανισμών που διέπουν τη λειτουργία του νευρικού συστήματος καθώς και την παθογένεση νόσων που το αφορούν. Έχει δημοσιεύσει δεκάδες επιστημονικά συγγράμματα σε έγκριτα διεθνή επιστημονικά περιοδικά και βιβλία καθώς και πολλά εκλαϊκευτικά επιστημονικά άρθρα σε ελληνικά και διεθνή έντυπα. Για το σύνολο της επιστημονικής του συνεισφοράς, ο Νεκτάριος Ταβερναράκης, έχει βραβευτεί από πολλούς διεθνείς οργανισμούς με σημαντικές διακρίσεις μεταξύ των οποίων και με το Βραβείο Νέου Ερευνητή του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Μοριακής Βιολογίας (EMBO), με την επιχορήγηση για Προχωρημένους Ερευνητές (Advanced Investigator Grant award) από το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο Έρευνας (ERC), με το Ακαδημαϊκό Βραβείο Ιατρικής και Βιολογίας του Ιδρύματος Μποδοσάκη στον τομέα των Βιοϊατρικών Επιστημών, με το Βραβείο Έρευνας Friedrich Wilhelm Bessel του ιδρύματος Alexander von Humboldt, με το Επιστημονικό Βραβείο του Εμπειρίκειου Ιδρύματος, με το Βραβείο Ερευνητικής Αριστείας του Ιδρύματος Τεχνολογίας και Έρευνας καθώς και με το Αρεταίειο Βραβείο Ιατροβιολογικών Επιστημών της Ακαδημίας Αθηνών. Είναι επίσης εκλεγμένο μέλος του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Μοριακής Βιολογίας (EMBO) και της Ευρωπαϊκής Ακαδημίας Επιστημών (Academia Europaea).